ኣተሓሳስባ ሰባት ክትቕይር እንተደሊኻ ሕጊ ቁ.7

ሓሙስ ሓምለ 20 2017

ዴል ነዛ ምዕራፍ How To Get Co-operation ክብል ስም ሂብዋ ኣሎ። መልእኽታ ብቃላቱ “Let the other fellow feel the ideas is his.” ነዛ ምኽሪ ምስ ኣንበብኩ ትኽ ኢሉ James Sawyer ኣብ LOST ዝነበረ “ኮን-ማን” ተዘኪሩኒ። ኣብ ሓንቲ መውሲም ንሓንቲ “ኣፍቃሪቱ” 600, 000 ዶላር ክኩንና (ኮን ክገብራ) ምስ ሓሰበ ቆብ ኣቢላቶ፡ “ሒዝክኒ!” ኢሉ ተኣሚኑ። ጓል ግን ሰባት ከመይ ጌርካ ከምተታልል (ምትላል is too much of a word) ክምህራ ትሓቶ’ሞ። ዝዓበየት ምኽሪ ኢሉ ዝነግራ ልክዕ ከምዛ ናይ ዴል እቲ ተታልሎ ዘለኻ ሰብ እቲ ሓሳብ ናቱ ከም ዝኾነ መሲሉ ከም ዝስምዖ ክትገብር ኣለካ’ዩ ዝብል። ደስ ተብል ቃል ድማ long con ትብል ትዝከረኒ። ተመሳሳሊ ነገር ውን ኣብ INCEPTION ክንዕዘብ ንኽእል፡ ሓሳባት ኣብ ኣእምሮ ሰባት ምዝራእ ወላ ብተመራመርቲ ስነ-ልቦና ይስርሓሉ’ዩ። እዛ ስነ-ልቦና ትብል ቃል ፈጺማ’ኳ ያ ዘይትብርሃኒ፡ እቲ ስነ ሐራይ እታ psyche ግን ብልቦና ምትርጓማ ስለምንታይ ስነ-ኣእምሮ ዘይትኸውን ወይድማ ከምታ ዘላታ ሳይኮሎጂ ከምዚ ባዮሎጂ ኖእ ስነ-ህይወት ክንብሎ ኣለና ኢሎም ዘጋሕምጥዎ ዘለው ማለት’ዩ። ነቀፌታ ይኣክል ሲዶና፡ እንታይ ግበሩ ትብል’ዮም ኣለኺ መሳኪን ቋንቋ ኣብ ክንዲ ዘማዕበሉ። ሰብ’ኮ ሕማቕ ኮይኑ ዝረኣዮ ክዝልፎ ከሎ ባህታ ይፈጥረሉ’ዩ፡ ከምቲ ትማል ዝበልናዮ ነገሩ ነገር ሻደንፍሮይደ እዩ ስለዚ ትግርኛ ከምዚ ኮይኑ፡ ዓለም ከምዚ ኮይና፡ መንግስቲ ከምቲ ኮይኑ ወዘተ እናበልካ ምዝራብ ብተዘዋዋሪ መገዲ ባህታ ይፈጥረልካ ስለ ዝኾነ’ዩ። ርግጽ’ዩ ነዚ ስነ-ሓሳብ ክትቕበል ኣዚኻ ካብ ምንቃሕካ ዝተላዕለ ኣብ ኢድካ ከማን ዓይኒ ከተውጽእ ኣለካ መስለኒ’ምበር-ዝኾነ ሰብ ካብ ጸገሙ ወይ ጸገም ካልኦት ሓጐስ ትረክብ ኣለኻ ምስ ትብሎ ኣብ መስቀል ክሰቅለካ ኣይጸልእን’ዩ። እቲ ዝገርም ግን ኤክሃርት ቶለ ዝተባህለ ናይ ሓዳስ ዓለም መንፈሳውነት መምህር ዓቢ pain body ዝብል ኣምር ኣልዒሉ ይዛረብ ኔሩ። ቃንዛን ሽግርን ኣብቲ ትገብሮ ኣነ ዝብል mind identification ማለት ስምካ፡ ዓሌትካ፡ ጾታኻ፡ ሃይማኖትካ፡ ሓሳባትካ፡ ብሓጺሩ ኣነ ድምር ናይዞም ኩሎም’የ ክትብል ኣነ ቃንዛ እስምዓኒ ኣሎ፡ ንስነ-ልቦና ትብል ቃል ኣይፈትዋን’የ ክትብል ብተዘዋዋሪ ነቲ “ኣነ” ዝብል ተዐንትሮ ኣለኻ። ምስ ግዜ እዚ mind identification ምስ ደልደለ ይብል ኤክሃርት ነብስኻ ካብ ሓሳባትካ ነጺልካ ክትርእየሉ ኣብ ዘይትኽእል ደረጃ ትበጽሕ። ን Mysticism ሓድሽ ዝኾነ ሰብ ኣብዚ ዝተባህለ ብዙሕ ሕቶታት ክህልዎ ይኽእል ግን ከኣ ሓቁ’ዩ ምኽንያቱ ንስኻ ካብ ኣእምሮኻ ወጻኢ፡ ካብ ሓሳባትካ ወጻኢ ዝኸይድ ህይወት ኣለካ ምስ እትብሎ ክቅበሎ ይኸብድ’ዩ። እዚ ግን ካብቲ ኣምላኽ ኣሎ! “እመን ወይ ኣይትእመን” ናይ ሃይማኖታት ዘይኮነ ኮፍ ኣቢልካ ፈቲንካ ክትበጽሖ ዘለዎ ዕድል ይሓይሽ መስለኒ። ንመለስ ሻደንፍሮይደ  መሰረት’ዚ ኩሉ ምምራር ሰባት፡ ሻደንፍሮይደ ጥቕሚ ኣለዎ (ቀንዲ ንኢጎ)፡ ሲዶናን ደቂ ሰባትን ተማረሩ፡ ተተጻረፉ፡ ተሸምጠጡ ባህታ ስለ ዝፈጥረሎም’ዩ። ሃይማኖት ስለምንታይ ሰባት ክቕይር ከም ዘይከኣለ ኣብዚ እነሀ እቲ መልሲ። እዚ ኹሉ ብውሑዱ 2000 ዓመታት ተፋቀሩ፡ ተሓላለዩ፡ ጽቡቕ ግበሩ እናተባህሉ፡ እዞም ኩሎም ካህናት፡ ሸኻት፡ ስዋሚታት፡ ፓስተራት ኣፎም ደም ክሳብ ዝወጽእ እናሰብኹ ስለምንታይ ሰብ ኣብ ክንዲ ዝመሓየሽ በንጻሩ እናኸፍአ ዝኸይድ ዘሎ፧ እቲ መልሲ ከም ዝመስለኒ ከምዚ ገለ ኣሕዋትና ዝብልዎ ንሰይጣን ከላግበሉ ኣይደልን። እቲ መልሲ ሕማቕ ናይ ካልኦት ርኢኻ ትረኽቦ ሓጐስ ካብ ጽቡቕ ጌርካ ትረኽቦ ሓጐስ ስለ ዝዓቢ ኮይኑ እስምዓኒ። እዚ ማለት ሰብ ብወለዱን መራሕቲ ሃይማኖትን ጽቡቕ ክገብር ከም ዘለዎ ሓንጐሉ-ተሓጺቡ ስለ ዝዓቢ፡ ደላይ ጽቡቕ ዝኾነ ኮይኑ ክስምዖ ይኽእል፡ ይደሊ፡ ይፍትን ውን። እዚ ግን ዶብ ኣለዎ ንኣብነት ጻድቅ ዝበሃል ሰብ የልቦን’ዩ ዝበሃል። ኢሂ ስለምንታይ፧ ሓንቲ ፍረ ሓጢኣት ከይገበረ ክነብር ዝኽእል ስለ ዘየለ፧ ስለምንታይ ዘይህሉ፧ ሰብ ድኹም ስለ ዝኾነን ምሕረት ኣምላኽ ስለ ዘይድልዮን ይብሉኻ። ትማል ሓንቲ ጋዜጠኛ ኣብ መደብ መንእሰያት “ሰብ ብ ተፈጥርኡ ጽቡቕ ምግባር’ዩ ዝፈቱ” ኢላ ክትዛረብ ሰሚዐያ። ወይ ጉድ! ሕብረተሰብ ካብ ኡ ዝጽበዮ ጽቡቕ ምግባር’ዩ ተትብል ከማን ቁሩብ ምተቀበልክዋ። እዚ ኩሉ ሰብ-ሰርሖ ሽግር ደኣ ናይ መን ተፈጥሮ’ዩ፧ ሰብ ብተፈጥርኡ ሰናይ ዝደሊ እተዝኸውን ደኣ ጻድቃናት ኣይምፈልፈሉን’ዶ፧

ሲዶና በዚ ክሳብ ሎሚ ተመሊአዮ (ኣንቢበዮ) ዘለኹ ፍልጠት ሰብ ተፈጥርኡ ሰናይ ኣይኮነ ኣኼስ! እቲ ጸገም ዝመጽእ ይበሃል ሕ/ሰብ ንተፈጥሮ ወድ-ሰብ ሕማቕ ክብሎ ክጅምር ከሎ’ዩ። እዚ ብተፈጥሮ ዝተዓደለካ ነገር ካባኻ ቆሪጽካ ክትድርብዮ ምፍታን ኣብ ዘይተደልየ ረጺሚ የእትወካ’ሞ ንተፈጥሮኣዊ ወይ natural ህይወት ገዲፍካ ሰብ-ሰርሖ (ልክዕ ከም ስማ) ዓይነት ህይወት ክትነብር ትጅምር። ንጽብቕቲ ሰበይቲ ርኢኻ ስጋኻ ደስ ይብሎ ግን በቲ ሕ/ሰብ ዝብሎ “ቅኑዕ’ ክትከይድ ኢልካ ንስምዒትካ ትዓብጦ። እዚ ዕብጦ ሰብኣውነትካ ምስ ግዜ ፍስሃ ካብ ህይወትካ ኣውጺኡ ብመገዲ ሕ/ሰብ ትኸይድ “ዞምቢ” ይገብረካ። እቲ ድሌቱ ዝኸላእካዮ ነብስኻ ድማ ሓጐሱ ናይ ካልኦት ሽግር ካብ ምርኣይ ከምጽኦ ይጅምር! Sick! ኣይትሕረቕ፡ ኣይትሓሱ፡ ኣይትዘሙ፡ ኣይትቕተል፡ ኣይተማርር እናበልካ ብሓይሊ ኣጓዕጺጾም ንወድሰብ ክምህሩ ዝፍትኑ በሽሓት ዝቁጸሩ ሃይማኖታት ኣበይ ኣሎ ፍሬኦም፧ ከቶ ፍረ ከፍር’ዩ ኣይክእሉን’ዮም ምኽንያቱ ነቲ እንስሳዊ ንጹህ ባህሪ ወድሰብ ብ ፕላስቲክ ምትካእ ስለ ዝመረጹ። ገለ ኣሕዋት ኖእ! ንሕና ብምሕረት ኣምላኽ ኢና ንጸድቕ ‘ምበር ብግብርና ኣይኮናን ክብሉ ይስምዑ! ወይ ጉድ! ኣብዛ ዓለም ድላይካ እናገበርካስ ‘ያኢ “ድሒነ’የ”  ክትብል ዓገብ! ስለዚ ትብል ሲዶና ካብቲ ዝኣከበቶ ፍልጠት ተበጊሳ እዚ ኩሉ ስብከት ናይ ዝተፈላለያ ሃይማኖታት ዓለም ክመሓይሻ ካብ ዘይከኣለ ንጌጋ ሕማም ጌጋ መድሃኒት ንህብ ክይንህሉ ነብስና ምምርማር ይሓይሽ። ትማል ኣብ ቲቪ ዝርእዮ ዝነበርኩ ገለ ሕሉፋት ሂንዱስ ኣብ ሓንቲ ከተማ ህንዲ ስጋ ላም ክበልዑ ዝተረኽቡ ኣስላም ኣብ መገዲ ብዱላ ክሰሃልዎም ተዓዚበ። ገለ ውን ሞይቶም ይኾኑ’ዮም። ስጋ ላም ቅዱስ’ዩ ፡ ላም ቅድስቲ’ያ ክብሉ ዝሰምዖም ክርስትያን ወይ ኣስላማይ ክስሕቆም ይኽእል እንተ ንሶም ግን “ላም ቅድስቲ’ያ” ኣኸለ ንክትዕ ዝኾነ ባይታ የብሎምን። እዚ’ዩ ፍርያት ሃይማኖትኩም! ንሰብ ብሃይማኖት ክትቕይር ምፍታን ሽንቲ ላም ከም ጸበል ስተዮ ኣብ ምባል ትወድቕ! ሓቂ ክኸውን ይኽእል’ኳ ዩ ከምዚ ገሊኦም ሓመድ ፍሒሮም ጸበል’ዩ ከም ዓሲር በጽቢጽካ ስተዮ ዝብሉኻ። ኣነ ስለ ዘይፈልጥ ጌጋ’ዩ ክብል ኣይደፍርን። ብእምነት ዝተገብረ ከሕዊ ይኽእል ይኸውን። ግን ካብ ሽንቲ ላም፡ ናይ ኣቦይ ቀሺ “ጸበል” ይበልጽ ኣይትበለኒ። ኩሉ እምነት’ዩ!

ክኣስሮ እሕሸኒ፡ ነዚ ዝተባህለ ምስቲ ዴል “No one likes to feel he is being told to do a thing. We much prefer to feel that we are acting on our own ideas. We like to be consulted about our wishes, our wants, or thoughts” ዝበሎ ከነተሓሕዞ። ሰብ ብውሽጡ ዘይኣመነሉ ነገር ወላ ብሰማይ መጺኡ ዝኾነ ኣምላኽ ከእምኖ ኣይክእልን። ድኻም ሃይማኖታት ኣብዚ ኮይኑ እስመዓኒ፡ ንሰብ ኣንጻር ባህሪኡ ብሓይሊ ጓዕጺጽካ ጽድቂ ከተስትዮ ምፍታን! ውጽኢቱ ምድጋም ኣየድልየንን። ሰብ ሃይማኖት ይኹን ናይ self-help መጽሓፍ ዝእዝዞ ክገብሮ ዝኽእል ዝተነግሮ ነገር ከም ሕጊ ምርኣይ ምስ ኣቋረጸ ጥራይ’ዩ። ንሕና ግን ኣብ ዓለም ናይ መራሕቲ ሃይማኖት ጌጋ ክንደግም ኣየድልየናን’ዩ። ንዝኾነ ሰብ ሓሳቡ ክትቕይሮ ብዛዕብኡ ተዛረቦ፡ ኣብ መወዳእታ እቲ ሓሳብ ሓሳቡ ከም ዝኾነ ኣእሚንካ ካብኡ ትደልዮ ርኸብ ይብል ኣሎ ዴል። ሰብ ባዕሉ ንባዕሉ ንሓሶት ክፍንፍና ክሳብ ዘይጀመረ ወላ ክርስቶስ መጺኡ ለሚንዎ ሓሶት ክገድፎ ዝኽእል መን ኣሎ፧ መሓመድ ኣይትሓሱ ስለ ዝበሎም ኣስላም ኣይሕስውን ክንብል ንኽእል’ዶ፧ ሰብ ክቕየር ብምስግዳድ ዘይኮነ ብምፍታው’ዩ። ካብ ናይ ሎሚ ብሎግ ዝተረዳእክዎ ‘ተሎ፡ ወድሰብ ኣንጻር ድሌቱ ወላ ኣምላኽ ዝኣክል እናፈራርሆ “ጽቡቕ” ክገብር ዘይደለየስ ኣነ ንስኻን “ከምዚ ግበር” ኢልና’ዮ ክንደየና ከይሰምዓና። ስለዚ ኣብ ክንዲ ንሕና እንታይ ደሊና ፡ ንሱ እንታይ ደልዩ ንስማዕ’ሞ ቁሩብ ሳይኮሎጂ ተጠቂምና ኣብ ውሽጡ ሓሳብና ንዝራእ። ዴል ካርኔጊ ብጥቕሲ ዘፍቕሮ ሰብ ላ-ኦ-ጹ ገይሩ’ዩ ነዛ ምዕራፍ ደምዲምዋ ኣነውን ከምታ ዘላታ ክጽሕፋ’የ። ቻው

“The reason why rivers and seas receive the homage of a hundred mountain streams is that they keep below them. Thus they are able to reign over all the mountain streams. So the sage, wishing to be above men, puts himself below them; wishing to be before them, he puts himself behind them. Thus, though his place be above men, they do not feel his weight; though his place be before them, they do not count it an injury.”

ኣተሓሳስባ ሰባት ክትቕይር እንተደሊኻ ሕጊ ቁ.6

ሮቡዕ ሓምለ 19 2017

ወርሐይ ጌረ ‘ለኹ መዓልታዊ ክጽሕፍ ካብ ዝጅምር። ሓንቲ ስነ-ሰብ ዝተማህረት ኣብ ከባቢኣ ዘሎ ተዓዚባ ክትጽሕፍ ይግብኣ ይኸውን። ነዚ ዘሎ ኩነታት ኣየር፡ ናብ ሳዋ ዝወርዱ ዘለው ተመሃሮ ዝገብርዎ ዘለው፡ Game of Thrones ከም ዝወጸት፡ ዝናብ ምህራም ከም ዝኣበየ፡ ጂኦ-ፖለቲካዊ ገልጠምጠም ኣብ ከባቢና ወዘተ ብዙሕ ክምዝገብ ዝግብኦ ነገራት ኣሎ። ሲዶና ግን ካብ ኣብ ደገ ዘሎ ኣብ ውሽጢ ዘሎ ዝያዳ የገድሳ። ካባብየይ ዘሎ ክምዝግብ ከኣ ክንዲ ናይ በዓል ብንያም ፍስሃጽዮን ዝኸውን ዓቅሊ የብለይን። እንድዒ! ኣብ ቤት ቁርሲ ካቴድራል ኣተው ክብሉ ተደልዮም  ካብ ብሎኮ ጎዳይፍ’ዮም ዝጅምሩልካ። እዚ ከምዚ ሕብሩ፡ ከምዚ ይመስል፡ ካብዚ መጺኡ እናበልኩ ንገጸ ባህርያተይ መመከኒ ቦታ ክሰርሓሎም ኣይደልን፡ ወላ ይጽልኡኒ ድሌታት ገጸ ባህርያተይ ክሳሲ ኣይኮንኩን ዝጽሕፍ። ክብሎ ዝደለኹ ከይተባህለ ኣብ ቃላት ክሞተኒ ኣይደልን ዋላኳ ጽሕፈተይ ዘይልሙድ ይኹን እቲ ክበሃል ዝተደልየ ልዕል’ቲ ኣበሃህላ አገድሰኒ። ካልእ ከኣ መን ጸሓፊት ኢኺ ምስ በለኒ፧ እነሀ እዘን ዝተረፋኒ 11 ኣዋርሕ ሽርጥጥ ሽርጥጥ ኣቢለ ፋይለይ ክዓጹ’የ።

ንኺድ ናብ ዴል ኣብዛ ሓምሸይቲ ምዕራፍ ሓደ ሰሚዐዮ ዘይፈልጥ ፈረንሳዊ ፈላስፋ La Rochefoucauld ዝበሎ ኣሎ “If you want enemies, excel your friends, but if you want friends, let your friends excel you.” (ኣብ Kiwix ክርእዮ ጸኒሐ ክንበብ ዘለዎ ጸሓፊ’ዩ) ዴል ነዚ ናይ ኾሸፎኮ ርድኢት ድሕሪ’ቲ ንሰባት ክስነምዖም ኣለና ዝብል ትምህርቱ’ዩ ኣእቲዋ። እዛ A Safety Valve In Handling Complaints ትብል ምዕራፉ ሰባት ኣብ ቢዝነስ ብዝገብርዎ ጌጋ ትጅምር። ዴል ጋርኔጊ ሰባት ብዛዕባ ሽግሮም ክነግሩኻ ከለው ጽን ኢልካ ስምዓዮም፡ ልዕሌኻ ንዘለዎም ሽግር ባዕላቶም ይፈልጡ ይብል። ኣብ ገለ ቦታ ምስኦም ምስ ዘይተሰማማዕ resist the temptation to interrupt! ይውስኽ ዴል። እዚ ይብል ዴል ብቃላቱ ንርኣዮ “He won’t pay attention to you while he still has a lot of ideas crying out for expression” ከምዚ ተዛረብቲ ትግርኛ “ኣወድኣኒ” ዝብልዎ፡ ሰብ ክዛረብ ከሎ ብፍላይ ብሽግሩ ከስቆርቁርን ከማርርን ከሎ ኣወድኣዮ! ብክፉት ኣእምሮ ስምዓዮን ምስወድአ ብዛዕብኡ መቀጸልታ ሕቶታት ሕተቶ። (ኣጸቢቁ ከራግፎ’ዩ ተደልዩ መስለኒ) ከምዚ ምግባርካ ይብል ዴል “ተሰሚዐ” ኢሉ ስለ ዘዕርፍ ንኽትብሎ እዝኑ ክህበካ ይኽእል፡ ጌና ዝብሎ’ለኒ ይብል ተሎ ግና ከየንፈሶ ፈጺሙ ኣይክሰምዓካን’ዩ። ነዚ ዘብርሃ ዴል ሰለስተ ምስክርነታት ኣይቅሪቡልና ኣሎ። ሕመረተን እዚ’ዩ። ንሰባት ቅድም ብዛዕባ ህይወቶም ሽግራቶምን ከይሰማዕካዮም ብዛዕባ’ቲ ትደልዮ ክትዛረቦም ከምዘይብልካ። ንኣብነት ሓደ ሓላፊ ናይ ኩባንያ ምዕዳል ኤለትሪክ ናብ ሓንቲ ገጠር ዑደት እናካየድ ከሎ ፡ ሓንቲ ዓባይ ናይ ሓረስቶት ገዛ ልቸ ከምዘይብላ ኣስተውዓለ። “እንታይ ኮይኖም ‘ዞም ገዛ ልቸ ዘየእትው፧” ኢሉ ሓተቶ ነቲ ወኪል ናይቲ ዞባ። “ጠረዋት’ዮም ክንደይ ግዜ ክንሸጠሎም ደሊና ግን ምስማዕ ኣብዮምና፡ ተሓሊሉና ገዲፍናዮ” በሎ። እዚ ጆሴፍ ዌብ ዝበሃል ናይ ዴል ኮርሳት ይወስድ ስለ ዝነበረ ምስ ነብሱ “ደሓን ከርእየን’የ” ኢሉ ከደ። ማዕጾ ተኳሕኩሐ፡ ሰይቲ ሓረስታይ ማዕጾ ፈንቂቃ እንዳ ኤለትሪክ ምዃኖም ምስ ረኣየት ኣብ ገጾም ዓጸወቶ። ካልኣይ ግዜ ኳሕኩሐ ቁሩብ ምስ ከፈተቶ ዌብ “ ወይዘሮ ድራከንቦድ ኤለክትሪክ ክሸጠልኩም ኣይኮንኩን መጺአ፡ እንቋቑሖ’የ ክገዝእ ደልየ” በላ። ነቲ ማዕጾ ካብቲ ዝነብሮ ኣርሕው ኣቢላ ብዓይኒ ጥርጣረ ጠመተቶ። እዛ ዛንታ ከም ኩሉ ናይ ምስክርነት ዛንታታት ከመይ ከም እትዛዘም ፍሉጥ’ዩ። ብዛዕብኣ ይግደስ፡ ይሓታ፡ ጽቡቕ የዕልሉ፡ ድሕሪ ገለ እዋን ልቸ የእትው!  እታ ካልኣይቲ ዛንታ ቁሩብ ትሓይሽ ምኽንያቱ ኣብ ጋዜጣ ንሓደ ሕልፍ ዝበለ ክእለት ከም ዘድልዮም ዝገልጽ ምልክታ ምስ ወጸ ሓደ ቻርለስ ኩበሊስ ዝተባህለ ንክቁጸር ደብዳቤ ሰደደ። ሰሊጥዎ ቃለ-መሕትት ክገብር ቆጸራ ተታሕዘሉ። መስካሪና ኣብ ክንዲ ብዛዕባ ነብሱ “ከምዚ ተበሉኒ ከምዚ ክብል’የ” ኢሉ ኣብ ክንዲ ዝሓስብ ብዛዕባ’ቲ ቃለ-መሕትት ዝገብረሉ ዋና’ታ ካምፓኒ መጽናዕቲ ጌሩ ኩሉ ሓበሬታ ኣከበ። ኣብታ መዓልቲ ኣብ መንጐ ቃለ-መሕትት ኩበሊስ “ኣብዛ ከም ናትኩም ታሪኽ ዘለዋ ካምፓኒ ክሰርሕ ክብሪ እስምዓኒ። ከም ዝርድኣኒ ቅድሚ 28 ዓመታት ብዘይ ዝኾነ ነገር እንትርፎ ሓንቲ ጣውላን ሓንቲ ጸሓፊትን ኢኹም ጀሚርኩም። ሓቀይዶ፧” ኢሉ ምስ ሓተተ በቃ ኣይትሓዙኒ ኮይኑ ዓዲ! መስራቲ’ታ ካምፓኒ ዝሓለፎ ኩሉ ክዛረብ ወዓለ! ኣብ መወዳእታ ገለ ገለ ሕቶታት ንኩበሊስ ሓተቶ’ሞ ንምክትሉ ጸዊዑ “እዚ ሰብ’ዚ ‘ይ ዘድልየና” ኢሉ ኣብኡ ከሎ ስራሕ ቆጸሮ። እዚ ይብል ዴል ነቲ ካልእ ሰብ ብዛዕባ ነብሱ ክዛረብ ዕድል ክትቦ ኣለካ፡ ሰብ ወላውን ዓርክኻ ይኹን ካብ ብዛዕባ “ቅያታትካ” ዝሰምዕ ብዛዕባ ሽግሩ ከዕልል ይመርጽ። ሶዶና እዚ ክሳብ ሎሚ ጽሒፍክዮ ዘለኺ ኣስታት 45 ገጻት ዝበጽሕ ጽሑፍ ከንብቦ ዝደሊ መን ኣሎ፧ ዝኾነ ሰብ ብዛዕባ ሽግሩ ይዓጦ ብዛዕባኻ ክሰምዕ እንተ ደኣ ኮይኑ ከኣ ብዛዕባ ሽግርካ’ምበር ብዛዕባ ዓወታትካ ብዙሕ ኣብ ቅድሚኡ ክትምክሓሉን ነብሰ-ክብሩ ከተጉድለሉን ኣይደልን። ነዚኣ ትገልጽ ቃል ኣላ ኣብ ቋንቋ ጀርመን Schadenfreude ። ዴል ነታ ምስላ ኩላ ብጀርመን’ዩ ጽሒፉዋ “Die reinste Freude ist die Schadenfreude” እቲ ዝበለጸ ሓጐስ ካብ ሽግር ናይ ካልኦት እንረኽቦ’ዩ! እዛ ሻደንፍሮይደ ትብል ቃል ካብ ሻደን- ማለት ሽግር ወይ ቃንዛ ፡ ፍሮይደ ማለት ድማ ባህታ ወይ ሓጐስ ማለት’ዩ። ሮቢን ዊልያምስ ነብሱ ይምሓሮ ኣብታ ተዘካሪት stand up ኮሜድኡ ጠቂስዋ ነይሩ። ነዛ ናቱ stand up ምስ ረኣኹ በቃ! በቀረርብኡ ኣዝየ ካብ ምምሳጠይ ንላዕሊ ድሕሪኡ ዝኾነ ተመሳሳሊ ኮሜዲ ከይርኢ ምሒለ። ከምዚ ገለ ስነ-ጥበበኛታት ዝገብርዎ ኣነ ዝበለ ፍጹም ስራሕ ይሰርሑ’ሞ ንብራሾም ወይ ጊታሮም ወይ ብርዖም ይሰብሩ። ዶብ ናይቲ ክበሃል ዝኽእል ምስ በጽሑ በቃ! ኣብ ክንዲ ብ ካልኣይ ደረጃ ስርሓት ምምርሳሕ ጠቅሊሎም ደው የብሉ። ካብ ኩሎም ዝምስጡኒ ድማ ዓለም ንስርሖም ክትርኢ ኣይግብኣን’ዩ ኢሎም ፍርያቶም ዘቃጽልዎ ወይ ብርሃን ጸሓይ ከይርኢ ዝዓብጥዎ ጀጋኑ ኣለው። ኣምላኽ ይባርኮም።

ሻደንፍሮይደ ኣብ ጀርመንኛ ጥራይ ትርከብ ቃል’ያ መስለኒ። ሽግር ካልኦት ከም ዘሐጉሰካ ክትቅበሎ ዓቢ ትብዓት ዘድልዩ ኣምር’ዩ፡ ንጀርመናውያን ስለቲ ግሉጽነቶም አመስግን። እዞም ፈሽኳላት እንግሊዝ ኣብ እሩም ባህርያትን ኣካይዳን እናጸቀጡ ኣብቲ ርእሲ ነገር ክመጹ ከለውስ ቃል ስኢኖም! ወይ ጉድ። ደሓን ይእተው ግን ሕጂ ተራዒማ ሻደንፍሮይደ ኣብ መዝገበ ቃላት እንግሊዝኛ ኣላ። ሰብ ንሱ ከፊእዎ ክጥዕመካ ኣይደልን’ዩ። ከምቲ ፈረንሳዊ ዝበሎ ዝኾነ ቀራቢኻ ክትበልጾ፡ ብ ዝዓመምካዮም ስራሓትካ ክትወራዘየሉ ኣይደልን’ዩ። ዝኾነ ሰብ ክትረኽቦ ከለኻ መታን ጽቡቕ ክስምዖ  ስቕ ኢልካ ክትሰምዖ ይደሊ። ባዕሉ ብዛዕባ ምንታይ ክትዛረቡ ከም ዘለኩም ይምራሕ፡ ብዝገበርካዮም ነገራት ኣይትዛረብ ምኽንያቱ ትክምካሕን ብዛዕባ ነብስኻ ክትልፍልፍ ከለኻን ከይፈተወ’ዩ  ዝጻወረካ ዘሎ (መታን ደሓር ክትሰምዖ ድልዩ)። ናይ ኣዮዲን ጽኪ ታይሮይድካ ቆሪጾም እንተዘውጽዋ ሓደ መሃንዘል ምኾንካ ይብል ዴል ትምክሓሉ ነገር’ሲ ዓቢ ኣይኮነን ስለዚ ብዛዕባ ነብስኻ ምዝራብ ግደፎ!

ክንኣስሮ፡ ሲዶና ምስ ሰባት ኣብ ትራኸብሉ እዋን ብዛዕባ ነብስኺ ምዝራብ ግደፍዮ። እዚኣ ክመሃራ ክንደይ ግዜ ትወስደለይ ትኸውን፧ ኣብ ክንዳኡስ ጽን ምባል ተመሃሪ። ዴል ነዛ 6ይቲ ሕጊ ከምዚ ኢሉ ኣስፊርዋ ኣሎ “Let the other man do a great deal of the talking”. ኣወድእዮ ከኣ። ወላ ዒባ እናደርበየለይ ከሎ ተጻዊረ ከወድኦ ማለት’ዩ። ምዃን’ኳ ሓቁ’ዩ። ኢጎ ካብ ካልእ ኢጎ ዒባ ክመጾ ከሎ “ኣነ ዝኣክል ዓቢ ኢጎስ ናይዚ ቀንጠመንጢ ክሰምዕ” ስለ ዝብል’ዩ ምጽዋር ዝስእኖ። ስለዚ ካብ ኢጎ ሓራ ክትኮኒ ንዒባ ካልኦት ምጽዋር ከድልየኪ’ዩ ሲሱ። ተዛረቢ ተበሉኺ ከኣ “ሻደንፍሮይደ!” ኢልኪ ዘለኪ ጸገማት ምኒን ትብሊ መታን ምሳኺ ተወዳዲሮም ጽቡቕ ክስምዖም። ወይ ጉድ! እንታይ ዓይነት ምኽሪ’ዩ’ታ ‘ዚ። ስጋቦይ ፍቓዱ ሓበሻና ክንድዚ ዝኣክል ንቕሓት የብሉን ግን ከኣ ኩሉ ተነቒሑ ደኣ’ሞ እንታይ ትርጉማ ህይወት፧ ከምዚ ስልጣን ናይ ውሑዳት፡ “ሻደንፍሮይደ” ድማ ናይ ውሑዳት weirdos ‘ያ። ቻው

ኣተሓሳስባ ሰባት ክትቅይር እንተደሊኻ ሕጊ ቁ.5

ሰሉስ ሓምለ 18 2017

ዴል ነዛ ምዕራፍ The Secret of Socrates ኢሉ’ዩ ሰምይዋ። ኣዋድቃ ኣቦይ ሶቕራጠስ ኣይግድን’ዩ ዘብል ግን ደሓን ምስ ሓሳቡ ስለ እትኸይድ ክንድርድኣሉ’ምበር ናይ ሶቕራጠስ ነገርሲ ደሓን ንካልእ መዓልቲ ይኹነለይ። ኣነ’ኳ ኣበይ ኣርኪበሉ ንሶቕሬ ግን ታሪኹ ውሃ ዘብል’ዩ። ቅድሚኡ እዛ ውሃ ዘበለ ኣምሓርኛ ድያ፧ ካብ ምሒር ኣድናቖት ዝተላዕለ በቃ ማይ ብጽምኢ ጋሕ ትብል ማለት ድዩ፧ ክንድዚ ተመራሚሮም ኣውጺኦማ ‘ተኾይኖም ታሕያት ሚን ቢንተልዓጣር ተቀበሉ። ዓጣሪ ኣብ ትግርኛ ጸርፊ’ዩ። መሕዘን! ምኽንያቱ ነዓይ ዓቢ ትርጉም ስለ ዘለዋ“ዓጣር” ትርጉሙ ሰራሒ ጨና፡ ናይ ሓደ ሱፊ ናይ ብርዒ ስም’ዩ ኔሩ። ሓቀኛ ስሙ ኣቡ ሓሚድ ቢን ኣቡ በከር ኢብራሂም (ሸምዲደዮ ኣይኮንኩን ሕጂ ካብ Kiwix’የ ሪአዮ ሓቀኛ ስሙ) ሎሚ ቅድሚ ዞም ገልዳማት ከይመጹ፡ ኤውሮጳ ኣብ ጉልታዊ ስርዓት ከላ ተዛረብቲ ቋንቋ ዓረብን ፋርስን ንጥዋፍ ፍልጠት፡ ፍልስፍናን ምዕባለን ሒዞም ንዓለም ዝመርሑላ ዝነበሩ ኩነታት 1110-1200 ከባቢ’ዩ። መርኣይኡ መስቀላውያን ተሳዒሮም (ኤውሮጳውያን ክሳብ ሕጂ የሕሞም ኣሎ። ከምዚ ጥልያን ኣብ ውግእ ዓድዋ ምስ ተሳዕረ ቅጭ ዝመጾም ማለት’ዩ።) በቃ ኤውሮጳውያን ናሕሲ ናይ ዓለም ኢና’ዮም ዝብሉ ደቂ ሓራም! ነዚ ጭብጢ ድማ ናብኦም ጭንን ክብል ዝኸይድ ኣፍሪቃዊ በዚሑ። ክወራዘ ኢለ ዘይኮንኩ ሓቂ’ዩ ብኹሉ ነገር ካባና ይበልጹ። ካብኦም ክንመሃሮ ዝግንኣና ሽሕን ሚእትን ነገራት ኣሎ። ምስኦም ድሕሪ 200 ዓመት ከማን ክንወዳድር ኣይንኽእልን እዚ መስክሩለይ ኣየድልዮን’ዩ። ፖለቲካዊ ሸነኹ ነዓይ ኣየገድሰንን’ዩ ፥ ሰብ ነናቱ ትንታነ ክህቦ ይኽእል’ዩ። ንሲዶና ዘሕማ ነገር ግን ሓደ ገልዳም “ጻዕዳ” ካብ ሓደ ጸሊም ዝቆርበቱ “ኣነ እበልጽ” ክብል ከሎን እቲ ጸሊም ድማ ክኣምኖ ክጅምር ከሎን’ዩ። ጭንን ትክብል ምስ ረኣዩኻ ኣታ ሓቂ’ባ ‘ዩ “ንሕና ኢና ጐይቶት ‘ዛ ዓለም” ይብሉ በዓል ትራምፕ መሰል ‘ዚ ካባይ ዘይሓይሽ ዕንጉለ። ሰብ ንምንታይ ይስደድ፧ ካልእ ፍታሕ የለንድ’ዩ ወዘተ ኢልካ ብዙሕ ክትዛረብ ትኽእል። እዚ ነቶም ፖለቲከኛታት ገዲፈ ናብ ጉዳየይ ክኣቱ። ሲዶና ዓጣር መንፈሳዊ ኣቦኣ ከም ዝኾነያ ተዛሪባ፡ ምስ በዓል ሩሚ ሓደ ካብቶም ኣገደስቲ ፈላስፋታት ናይ ሱፊዝም’ዩ ኔሩ። ድሕሪ ኣብ ኤውሮጳ ዝተበገሰ ምንቅቃሕ ዘመን ተገልቢጡ እታ ጥዋፍ ምዕባለ ናብ ኤውሮጳ ተመሊሳ። በዓል ዓጣር ዝነበርዎ ክፋል ማእከላይ ምብራቕ ወርቃዊ ዘመኑ ወዲኡ ናብ ዘመነ ጸላም ኣትዩ። ሰብ ከም ድላዩ ምሕሳብን ምምርማርን ወጺኡ ብዶግማ “እመን ኣይትእመን” ተለዊጡ። ንካልኦት ዝጻወር ዝነበረ መገዲ ድማ ብኣል ኢስላም ኣ’ሲያሲ ወይ ድማ ኣተሰዩስ ኣ’ዲኒ ማለት ን ሃይማኖት politicize  ብምግባር ተተኪኡ ምዕባለ ጠፊኡ እነሀ ኣብ ዳዕሽን “ኢርሃብን” ወዲቕና። ኣብ ምግላጽ ትግርኛ ምስኪናይ ምስ ዓረብ በየን ኣቢሉ ክወዳደር’ዩ፧ ፖለቲካ ትብል ቃል ስለ ዝተራዕመት ናብ ግሲ ክትቅይራ እንታይ ኢኻ  ክትብላ፧ ምፕቱላኽ?! እዚ ኹሉ ዘምጽአ ድማ “ውሃ ዘበለ” ትብል ሓረግ’ያ። ማይ ሃቡኒ ማለት ግን ኣይትመስለንን።

ናብ ጉዳና ንመለስ ምስጢር ሶቕራጠስ እንታይ ኔሩ ተበልካ ዴል “ንመካትዕትኻ  ኣብ መጀመርያ እወ! እወ!” ከም ዝብል ምግባር ይብሎ።እዚ ኣካይዳ ይብሉ ኣብ ስነ-ልቦና ሰብ ዝተገብሩ መጽናዕትታት ሓደ ሰብ መጀመርያ “ኖእ” እንተደኣ ኢሉ ጸኒሑ ናብ “እወ” ክቅይራ ከቢድ’ዩ። ምኽንያቱ ይብሉ ዞም ተመራመርቲ ኩሉ ነብሰ ክብሩ ኣብታ መጀመርያ ዘውጽኣ ቃል’ያ ትምርኮስ ስለዚ ብዘለዎ ንዓኣ ክዕቅባ ኣለዎ። እዚ ኣብ ቆልዑ ብቀሊል ክንርእዮ ንኽእል። ሓንሳብ ኖእ ኣይበልዕን’የ እንተደኣ ኢሉ በቃ! ክበኣስ ጥራይ ኣለዎ። መን’ዩ ዝበኣስ ዘሎ ተበልካ ኢጎ! ስለዚ ይብል ዴል ዘረባ ምስ ጀመርካ ኖእ ከይብል ተጠንቀቕ ምኽንያቱ ሰብ ኣይፋል ክብል ከሎ ንሱ ጥራይ ዘይኮነ “ኣይፋል” ዝብል ዘሎ ኩሉ መትናዊ፡ ጽካዊን፡ ጭዋዳውን ስርዓታቱ ውን ሓቢሮም “ኖ!” ኢሎምዮም ዝጭድሩ ስለዚ ብ እወታ ጀምር። ንሶቕራጠስ ኣብ ክትዕ ክስዕሮ ዝኽእል ሰብ ኣይነበረን’ዩ ዝበሃል። ምስጢሩ ድማ ሕቶ እናሓተተ እወ ከም ትብል ይገብረካ። እዚ ሜላ ክትዕ Socratic Method ይበሃል ኢሎሞ። ክንዲ በቲ ዘባእሰካ ዘሎ ነገር ዝጅምር በቲ እትሰማማዓሉ ነገር ይጅምር ኔሩ ይበሃል። ሓደ ርኡይ ክትክሕዶ ዘይትኽእል ነገር ብእወ ወይ ኖኖ ዝምለስ ሕቶ ይሓተካ። ኩሉ እንስሳ ክልተ ዓይኒ ኣለዎ ምሽ፧ ይሓተካ ሶቕሬ። እወ ትብል ሽጣራኡ ዘይትፈልጥ እንተኔርካ። ሰብ’ከ ክልተ ዓይኒ ኣለዎ ምሽ፧ እወ ትደግም። ጽቡቕ! ስለዚ ኩሉ ሰብ እንስሳ ማለት ድዩ፧ ኢሉ ይፈግኣካ ሕጂ ከመይ ጌርካ እቲ ኣቀዲምካ ዝበልካዮ ክትመልሶ፧ ነብሰ-ክብርኻ መልሓስካ ክትዓጽፍ እሞ’ኸ ኣ ብርኡይ ኣብ ቅድሚ ኩላ ከተማ ኣቴንስ! ስዕረትካ ተጐልቢብካ ሰላሕ ኢላ ትወጽእ ወይ ከምቲ ኣብ ቅድሚ ሰብ ምስ ኣዋረዶም ንክስርቶስ ክቀትልዎ ዝተማኸሩ ንስኻ ድማ ንሶቕራጠስ ክትቀትሎ ምስቶ ከማኻ ካባ ሕፍረት ዝተኸድኑ ሰባት ክትሓስበሉ ትጅምር። ሲዶና ከም ናይ ኦሾ መርገጺ ኣለኒ፡ ናይ ሶቕራጠስ ሞት ኣይትቅበሎን ምኽንያቱ ሞቱ ብሰንኪ ኢጎ ስለ ዝነበረ። ኣነ ሶቕራጠስ ኣነሲ ሃዲመ ካብ ኣቴንስ ክወጽእ፧ እሞ’ኸ ኣብ ዓዲ ጓና ስደተኛ ኮይነ ከነብር፧ ክሳደይ ንኻራ ኢሉ እዚ ቅምጥ ኢሉ ናይ ኢጎ ኣብነት’ዩ። ሰብ ንሶቕራጠስ ብዙሕ የኽብሮ ስለ ዝኾነ ብዙሕ ሕማቕ ብዛዕብኡ ኣይትሰምዕን ግን ሓደ ብትዕቢት ዝተነፍሐ ሰብ ምንባሩ ግን “ኣነ!” ይብል ምንባሩን ንፈልጥ። እዚ ኣገዳሲ ኣይኮነን። ከም ኬፉ! ናይ ሶቕራጠስ ጸገም ዝበሃል እቲ ዘተኣታተዎ ትምህርትን መሰረት ፍልስፍና ምዕራባዊ ዓለም (aka the whole world) ዝኾነ’ዩ። እዚ ኣብ መጐት ስተሰረተ ትምህርቲ ንስነፍልጠት ኣድላዩ’ኳ እንተኾነ ኣብ ሃይማኖትን እምነትን ምስ መጸ ግን ጉድ ጌሩና (ካልእ መዓልቲ ንዛረበሉ)። ሓንቲ ደስ ተብል ኣብነት ዴል ምስክርነት ሓደ ጄይምስ ኤበርሰን ዝበሃል ሰራሕተኛ ባንኪ’ያ። (ከም’ዞም ጴንጤ ኣሕትዋትና ምስክርነት እናጸዋዕካ ኮይና ዓዲ።) ኤእ! ሰባት ኣይንፍረድ ሲዶና! WTF መን ፈሪዱ፧ ምስክሩ ጥራይ ንስማዕ። ኣቶ ኤበርሰን ተረኛ ከሎ ሓደ ሰብ ናይ ባንኪ ሕሳብ ከውጽእ መጸ’ሞ ዝምላእ ፎርም ሃቦ። ወይ ጐበዝ ንገለ ካብቲ ሕቶታት “ክሳደይ ንኻራ” ብዝዓይነቱ ክብሪ ውልቃነተይ ዝትንክፍ ብምባል ምምላእ ኣበየ። መብዛሕትኡ ሰብ ኣብዚ ኩነት “ኪድ መንደቅ ገሃጽ” ምበሎ ነዚ ጐበዝ እታ ባንኪ ሓደ ዓሚል ምኸሰረት። ኣቶ ኤበርሰን ግን ካብ ዴል ዝተማህሮ ትምህርቲ ኣብ ግብሪ ክሰርሓሉ ደለየ ስለዚ ብቃላቱ “I resolved this morning to use a little horse sense.” ይብል እዚ ልቦና ኣፍራስ ከም ናይ ሶቕሬ ንሰማዒ እወ! እወ! ከም ዝብል ግበሮ ካብ ዝብል ዝነቀለ’ዩ። ኣቶ ኤበርሰን ነቲ ጐበዝ “ኣይግበሮ’ምበር ገለ ድንገት እንተጓነፈካ መን ምዃኑ ክንፈልጥ ትደልየና’ዶ፧” ኢሉ ሓተቶ እታ መልሲ “እወ”ያ ቀዳመይቲ “እወኡ”ረኺቡ።”ወራሲኻ ብቅልጡፍ ክንረኽቦ ትደሊ’ዶ” ካልኣይቲ “እወ” ድሕር’ዚ እቲ ሕቶታት ንዓና ዘይኮነ ንዕኡ ምዃኑ ተረድኦ’ሞ ኩሉ ፎርም ብዘይ ጸገም መልኦ ይብል። ካልኦት ደስ ዘብላ ኣብነታት ውን ኣለዋ። በቃ ነዛ መጽሓፍ ምውዕዋዕ ናተይ ኢልኪ ሕዝክዮ ምሽ፧

ክንኣስሮ፡ ኣተሓሳስባ ሰባት ክንቅይር ከቢድ’ዩ እንተኾነ ኣድላዩ’ዩ ውልቃዊ ወይስ ካልእ ሸቶታት ንምህራም። እዛ ናይ ሶቕራጦስ ሜላ ሽኽና ሰባት ከይተዓጽወ ከሎ ዘርእኻ ምእታው ዝዓለመት’ያ ትመስል። ሓደ ነገር ክትሸጠሉ ክትደሊ ከለኻ እዚ ዝበሎ ኣካይዳ ከዋጻካ ይኽእል፡ ሲዶና ግን ኣምላኽ ይመስገን ገዛ ገዛ እናኸድኩ ንብረት ዝሸይጥ “ቤላ-ሮባዕ”ኣይኮንኩን። ሶቕሬ ይቕረ ይብለለይ ይኸውን’ዩ ምኽርኻ ከመይ ጌራ ኣብ ህይወተይ ከም እትጠቕመኒ ኣይፈልጥን’የ ተበልክዎ። ኣብዛ ኩሉ (ብፍላይ ኣብ ፌስቡክ) ፈላጥ ዝመስለላ ዓለም ምስ ሰብ ካብ ትሸናኸር እንታይ ገደሰካ ምስኦም ኮንካ ዘይተጣቅዕ ውሽጦም ምስ ፈለጥካ ድማ ኢድ ብኢድ ትረትዖም። ኩሉ ሓሸውየ’ኳ’ዩ! ቢዝነስውማን ተዝኸውን መዓልታዊ ንነገራት ብዓይኒ መኽሰብ እናርኣኹ ነዚ ምኽርታት ኣብ ባይታ እናውዓልኩ ምኸድኩ። ከም’ቲ ሶቕራጦስ ዝገበሮ ዕሽነት ሰባት እናኣወጅኩ ምስ ዝኸይድ ብዙሕ ከይጸንሑ ክሰቅሉኒ’ዮም። ይወኣኒ ኣነ ድማ ጌና ፒሮ ከማን ኣየልዓልኩላን ነዛ ዓለም ስለዚ ቁሩብ ክጸንሕ’ሞ ምንጨይ ፈሊጠ ክመውት ይሕሸኒ። ቻው

Self-help መጽሓፍ ከመይ ጌርካ ከም ዝንበብ

ሓሙስ ሓምለ 13 2017

ምስ ሓንቲ መሓዛይ ክንዛረብ ከለና ዴል ካርኔጊ አንብቦ ከም ዘለኹ ምስ ነገርክዋ፡ መፈተኒ ናይዚ ሓድሽ “ክእለተይ” ዝኾነት ስለ ዝመሰላ ደስ ኣይበላን። ዋላ’ኳ ኩሉ ሰብ ጽን ኢልካ ክትሰምዖ ዝደሊ እንተኾነ “ላብ ራት” ናይ ሳይኮሎጂ ክኸውን ግን ደስ ክብሎ ኣይክእልን’ዩ መስለኒ። እዚ ዳብል ዕያረ እብልዎ ጸሓፍቲ ሓተታ፡ ክትስማዕ፡ ክትፍቶ፡ ክግደሰልካ ትደልየኒ ግን ከምኡ እገብር ከም ዘለኹ ክነግረካ ወይ ክትፈልጥ ኣይትደልን ምኽንያቱ ጐደሎኻ አርእየካ ስለ ዘለኹ። ነብስኻ ክንድቲ ትሓሳባ ጽብቕቲ፡ ለባም፡ በላሕ፡ ኣገዳሲት ክትከውን ኣይትኽእልን (ወይ ክትከውን ትኽእል) ስለዚ ነዚ ጽቡቕ ስእለ-ነብስኻ ክትጽይቅ ንትፍትን ብራሽ ሓቂ ሰሰቢርካ እንዳ ጓሓፍ ምእታዋ ጥራይ’ዩ ዘዋጽእ። እንድዒ! ናይ ምብህሃል ክእለት ተማሂርካ፡ ፈሊጥካ ኣብ ግብሪ ከተውዕሎ ጽቡቕ’ዩ ግን ነቲ ሰብ ኣይትንገሮ፧ እዋእ ወላ ዕረ ይጥዓሞ ክፈልጥ ኣይግብኦን’ዶ ትብል ሲዶና። ኣብ ዓለም ሰባት ኣብ ክንዲ ንሓቂ ንኢጎ ምሕላው ስለ ዝመርጹ ካብ “መሰልቸው ኢኻ ግን ዴል ካርኔጊ ጽን ኢልካ ሰብ ስማዕ ስለ ዝበለኒ እሰምዓካ ኣለኹ” ምባል ስቕ ኢልካ ዘይትሰምዖ፡ ይተሓጐስ፡ ደሓን እባ’የ’ታ ኬፍ ኣለኒ፡ ባህ ይበሎ ግደፍዮ ሲዶና ምኽንያቱ ባህታኡ ባህታኺ ባህታኺ ባህታና ባህታና ባህታ ዓለም ስለ ዝኾነ።

ዲሲፕሊን ክንደይ ይጥዕም! ሽዱሽተ ሕግታት ሰባት ክፈትውኻ እንተደሊኻ ዝብል ክፋል’ዛ መጽሓፍ ኣንቢበዮ፡ ተዛሪበሉ፡ ኣብ ተግባር ውን ብቁሩብ ዓቀን ከውዕሎ እጅምር ኣለኹ። ዴል ካርኔጊ ክንዲ ብቀጥታ ናብ ትምህርቱ ዝኣቱ “ካብዛ መጽሓፍ ዝበለጸ ውጽኢት ክትረኽበሉ ትኽእል ትሽዓተ መምርሒታት” ኢሉ’ዩ ዝጅምር። ኣገናዕ! ነዛ መጽሓፍ ከም ዳዊት ንግሆ ንግሆ ወላ ኣንብባ፡ ከም ቈርኣን ወላ ሸምድዳ ክትቅይረካ እንትዘይክኢላ ሓንቲ ካብተን “ኣንቢበየን” ኔረ ትብለን መጽሓፍቲ ክትከውን’ያ። እተን መምርሒታት

1.   ብርቱዕን ዓሙቕን ድሌት ምስ ሰባት ዘለካ ዝምድና ንምምሕያሽ ይሃሉኻ።

2.   ቅድሚ ምቅጻልካ ንሓንቲ ምዕራፍ ክልተ ግዜ ኣንብባ።

3.   እናንበብካ ኣብ መንጐ ምንባብ ኣቋሪጽካ ነቲ ተንብቦ ከመይ ጌርካ ኣብ ግብሪ ከም እተውዕሎ ሕሰብ።

4.   ኣገዳሲ ንእትብሎ ሓሳብ ኣስምረሉ።

5.   ወርሓዊ ነዛ መጽሓፍ ድገማ።

6.   ኣብ ዝረኸብካዮ ኣጋጣሚ ነዘን ዝተመሃርካየን መምርሒታት ኣብ ግብሪ ኣውዕለን።

7.   ምስ መቕርብካ ነዘን ሕግታት ተተግብረን’ዶ ወላስ ትፈሽል ዝመዝን “ስኮሜሳ” ግበር።

8.   ሰሙናዊ ንእትገብሮ ምዕባለታት ገምግም።

9.   ነዘን ሕግታት ኣብ ምትግባር ዘጓነፈካ ኣብ ዳየሪ መዝግብ።

ወይ ጉድ! ኣነ ዝበለ ዓቢ ፕሮጀክት’ዩ መስለኒ። ምኽንያቱ ንዝኾነት መጽሓፍ በዘን ኣብ ላዕሊ ዝተጠቕሳ መገድታት ጌርካ እንተንቢብካያ ናይ ብሓቂ ክትጠቕመካ ትኽእል’ያ። ልክዕ’ዩ እታ ቀዳመይቲ መምርሒት ንኹሉ ተግባር ሰብ ትኣስሮ’ያ ብዘይ’ሳ ናብ ትኸዶ የብልካን። ናፖልዮን ሂል “ዘቃጽል ድሌት” ዝብሎ በቃ ከም ማይ ትጸምኦ ዓይነት ድሌት፡ ከምዚ ‘ዞም ናይ ቲቪ ወንጌላውያን ዝሰብክዎ ዓይነት ድሌት የድሊ’ዩ። ኣካይዳኻ ክትልውጥ ድማ ነዚ ዘለኻዮ ክትፍንፍኖ ኣለካ፡ ነዚ ሕጂ ትገብሮ ዘለኻ social blunders ፎእ! ክትብሎ ኣለካ። ነቲ “ሓጢኣትካ” ክሳብ ተምላስ ዝመጻካ እንተፈንፊካዮ፡ ብዛዕባኡ ክትሓስብ ከለኻ ዕግርግር ክሳብ ዝብለካ ትኸውን እንተኾንካ ንድሕሪ ክትጥምት ኣይትደልን ትኸውን። ንስኻ ግን ከም ሰይቲ ሎጥ ጌና ነቲ ቀሺን ሸኽን ስዋሚን “ግደፍ ኣይትውዓሎ” ዝብሉኻ ዘለው “ሓጢኣት” ፈጺምካ ክንዲ ትገድፎ ንድሕሪት ግልጽ እናበልካ ምርኣይ ኣይተቋርጽን። ዲሲፕሊን ክገብር’የ ኢልካ ምስ ነብስኻ ክትወዓዓል ጸኒሕካ ቁሩብ ምስ ከድካ ግልጽ ትጅምር፡ ጽንሕ ኢልካ ሕቆኻ ጠዊኻ ትዕዘብ፡ ጸኒሕካ ደው ትብል፡ “ስለምንታይ ናብዚ ይኸይድ ኣለኹ፧” ትሓትት፡ ክምለስ ኣለኒ ኢልካ እናጐየኻ ናብቲ ዝነበርካዮ ትምለስ! እታ ናይ ቀደም ሲዶና ከኣ “ኣታ ፈሽኳል! ምሽ ትማሊ ከምዚ ክገብር’የ ትብል ኔርካ” ኢላ ተዋርደካ፡ እዛ ናይ ሎሚ ሲዶና ግን ስለምንታይ ንሎጥ ከም ዝተመርዓኻዮ (ንድሕሪት ዝጥምት ኩሉ ወዲ ይኹን ጓል ንዓይ ንሎጥ ከም ዝተመርዓወ’የ ዝሓስቦ) ንምንታይ ንድሕሪት ክትጥምት ከም ዝደለኻ፡ ስለምንታይ ሰብ “ኣይትግበር” ዝተሃብሎ ክገብር ከም ዝደሊ ክርድኣኒ ስለ ዝጀመረ “ፈሽኳል!” ኢለ ሰብ ኣየዋርድን’የ። ሰይቲ ሎጥ ከም ዓንዲ ጨው ደሪቃ ይበሃል። እቲ ኣብ ከተማ ሶዶም ወይ ጎሞራ ዝገደፈቶ ንብረታ፡ ወርቃ፡ ኣጭርቅታ የተሓሳስባ ኔሩ ይኸውን ‘ምበር። እዚ ኹሉ ንብረት! ኢላ ክትሓዝን ግልጽ ኢላ ክትርኢ ምድላያ “ባህርያዊ” ኢዩ መስለኒ። ግን ኣምላኽ ክጽወዓካ ከሎ ንብረተይ፡ ሰበይተይ፡ ወርቀይ፡ ጨርቀይ ትብል እንተኾንካ፡ ጌና ድሌታት ናይዛ ዓለም ከም ሰንሰለት ኣሲሩካ እንተሎ ጻውዒት ፈጣሪ ሰሚዕካ፡ ካብ ኢጎን ህርፋናቱን ማሕዩር ሴርካ ክትወጽእ ከሸገርካ ይኽእል። ነዓ ወሉደይ ኢሉ ረቢ እንተጸዊዑካ እዚ ኹሉ ሓሳብ ብዛዕባ ንብረትካ፡ ፍልጠትካ፡ ሕልምታትካን፡ ህርፋናትካን ከም እምኒ ኣብ ክሳድካ ተኣሲሩ ከሎ ክትበርር ኣይትኽእልን። ካብ ዘለኻዮ መሬት ሓንቲ ኢንች ሓፍ ክትብል ዘይትኽእል እንተኾንካ ደኣ’ሞ ከመይ ኣቢልካ ኢኻ ንሰማያት በሪርካ ክትከይድ፧ ጌና ብሕልምኻ ናቕፋ እናቆጸርካ ንኣምላኽ ምጽዋዕካስ ከም ሰይቲ ሎጥ ከይትኸውን። ኩሉ’ዚ ዘሕስበካ ዘሎ ወርቅን ጨርቅን፡ ስልጣንን ፍልጠትን ኣየናይ ቀዳድ ህይወት’ዩ ክዓብሰልካ፧ ሞት ምስ መጸ ኣብ ቅድሚኡስ መን’ዩ ከጸግዓካ፧

ካልኣይቲ መምርሒት ንሓንቲ ምዕራፍ ክልተ ግዜ ኣንብባ። ደቂ ሎሚ ኮሌጅ ዝኣተና እንተዄና ድማ ብፍላይ ዝንበብ ስለ ዝበዝሓና ሸፈፍ ኢልካ ምሕላፍ ኣለና። ንመጽሓፍ ክትቆምሎ ዘድሊ ዓቅሊ በቲ ሓደ ሸነኽ፡ ምስዚ ዘለናዮ ናይ “ኣህላኽነት ባህሊ” ናይ ገንዘብ ዘይኮነ ናይ ፊልም፡ መጽሓፍቲ፡ ስነጥበብ ብሓፈሻ ምስኡ ዝመጽእ restlessness ኣሎ። ወልፊ ሓድሽ ነገር፡ ኣምጽእ! ኣምጽእ!እናበለ ዝጭድር ድምጺ ኢጎ ንምብልሓትን ምዕባለን ዝኸውን መራሒ ሓይሊ ኣምጺኡ’ዩ። ነቲ ፍርያቱ ሃዲእካ ከተስተማቅር ግን ክንደይ ካባና ይኽእሎ፧ ሓንሳብ ዝረኣኻያ ፈልም ድገማ ምባል መቅጻዕቲ ዝኾነና ክንደይ ኢና፧ ፊልም’ሞ ኮፍ ኢልካ ጥራይ ምርኣዩ፡ ዘንበብካያ መጽሓፍ ድገማ ካብ ምባል’ሞ ብፍትለይ ካቴድራል ኩለላ ምባል ዝሕሸና ሰባት መሊእና ኢና። እዚ “ኣህላኽነት” ሕማም’ዩ፡ self-sustaining ስለ ዝኾነ ግን ካብኡ ክንወጽእ ኣይንኽእልን። እቶም ክንወጽእ ንፍትን ካብ ምዕባለን ተብተብን ‘ዛ ዓለም ምውጻእ ስለ ዘፍርሃና እዎ! መሊሰ ክድንቁር እናበልና ንጉዓዝ። መብዛሕትኣ ሰብ ግን ከምዚ ከም ዘሎ ኣይትፈልጥን፡ ዘብዘብ እናበለት ትነብር፡ ኣብ ትሕቲ’ዚ “ምህላኽ” ዋሕስ ህላዌኡ ዝኾነ ኢጎ ትነብር፡ ዘሊላ ዘሊላ ናብ መቃብራ!

ክንኣስሮ፡ እተን ዝተረፋ ሕግታት ምስዚ ቀልጢፋካ ወዲእካ ናብታ ትቅጽል መጽሓፍ ምንጣር እናበለ ዘሳሕየካ ዘሎ “ትዃን” ኣህላኽነት ምውጋድ ዝጠቅማ ይመስላ። ወዲእኪ ናበይ ደሊኺ እንተበልካያ ናበይ ክትብል’ያ፧ ሃዲእኪ ምስትምቃር እዩ ዘዋጻኪ ሲዶና። ድገምዮ፡ ኣብ መንጎ ኣስተንትኒ፡ ምዕባለኺ ገምግሚ፡ ከምዚ ትገብርዮ ዘለኺ ድማ ዘዘጋጠመኪ ኣብ ዳየሪ ኣስፍሪ። እዚ ዓይነት ኣናብባ self-help መጽሓፍቲ ኣብ ኩሉ እንተዝኣቱ ጽቡቕ ኔሩ ክብል ‘ንድየ ሓሲበ ኔረ ከንቱ ምዃኑ ምስ ዘከርኩ ግን ደው ኢለ፡ ከይድምስሶ ከኣ በቂቀ። ሰብ ስለ ዝፈለጠ ጥራይ ኣብ ተግባር የውዕሎ ማለት ስለ ዘይኮነ። ኦፋ! እዛ ሓሳብ በቃ እናተመላለሰት ጦቕ ተብለኒ ኣላ! ፍልጠት ንለውጢ ኣኻሊ ኣይኮነን ስለዚ ከይኮነ ኣይተርፍን ዴል “ደጋግሞ” ዝብለና ዘሎ። ሓደ ነገር ምስ ተደጋገመ ሓንጐል ሰብ ክሓጽብ ይኽእል ይኸውን’ዶ፧ ፍልጠት=> ልምምድ=> ሓንጐል ምሕጻብ=> ሓድሽ ባህሪ ? ምናልባት። ዘይሕማምካ ረስኒ ይብሉ ኣቦታትና። ሰብ ይቀየር ኣይቀየር፡ ፍልጠት ለውጢ የምጽእ ኣየምጽእ ሲዶና እንታይ ገደሳ፧ ወይስ ኣነ ለውጢ ከምጽእ ዝኽእል’የ ኢላ’ያ ንኢጎኣ ክትነፍሖ ትደሊ ዘላ። ዓለም እቲ ዝፈጠራ ይሕመመላ። ንኹሉ በብግዚኡ ጽቡቕ ገበሮ! ማለት “ቀድር” ወይ ጽሕፍቶ ኣምላኽ ምቅባል ማለት’ዩ። ሰብ ክትልውጥ ትደሊ ‘ተለኻ ጌና ነዛ ዓለም update ክትገብራ ትሓስብ ኣለኻ፡ ከተማሓይሻ ምሕሳብካ ከኣ ኣምላኽ ጐደሎ ጌሩ ስለ ዝፈጠራ ማለት’ካዩ፡ ኣምላኽ ነዚ ክርድኦ ዘይክእል ደንቆሮ’ዩ ትብል ኣለኻ ብተዘዋዋሪ! ንኣምላኽ ትከራኸሮስ መን ኢኻ፧ ስለዚ ትብል ሲዶና ንዓለም ከተመሓይሽ ምድላይ ናይ ኢጎ ካልእ ማስኬራ’ዪ፡ እቲ ሓደ ገንዘብ ይደሊ ንስኻ ዓለም ከተማሓይሽ ትደሊ። ኣቶ ኢጎ ኣብ ዝኾነ ዓይነት ድሌት ክነብር ስለ ዝኽእል እናሰሓቀ የተባብዓካ። ወላ ድሌት ኣምላኽ! ድሌት ማለት እዛ ህሞት ጎደሎ ምዃና ምእማን ማለት ስለዝኾነ። እዚዩ ድማ “ሕማም ሰብ” ዝበሃል ኢሎሞ። ቻው